Sedad Hakkı Eldem’in Mimarlığında “Uzlaşım” (Conventionalization) Olarak Tip Kavramı
Yükleniyor...
Tarih
2021
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Yıldız Teknik Üniversitesi
Erişim Hakkı
Özet
Sedad Hakkı Eldem, Türk mimarlık tarihinde önemli bir yere sahip, uluslararası mimarlık ortamında da ismi bilinen bir mimardır. Bu çalışma, Eldem’in tip anlayışı üzerine bir okuma yapmayı amaçlar. Sibel Bozdoğan’ın tip kavramı açısından, Bülent Tanju’nun ise metinlerinin tekil anlamı sebebiyle Eldem’in tavrının klasik olduğu yorumlarını kabul etmekle beraber; çalışma Eldem’in görsel bütünlüğe yeniden ulaşma konusunda kullandığı metotların, kontrol mekanizmalarını içermesi sebebiyle modern bir anlayışı da barındırdığını göstermeyi amaçlar. Diğer bir yandan metin, Bozdoğan’ın Eldem’in mimarlığını Batı mimarlığı bağlamında okuması anlayışına eklemlenir. Bozdoğan Eldem’in tip kavramını Batı’da bu kavramın öncülleri olan mimarlar üzerinden okurken, bu çalışma Eldem’in tip anlayışını Almanya’da yüzyıl başında kurulan Deutscher Werkbund’un bünyesinde ortaya çıkan tip ve bireysellik tartışmaları üzerinden okur. Stanford Anderson standartlaşmanın dışında kültürel anlama sahip olan tip anlayışını Muthesius’un typisierung kavramı bağlamında uzlaşım “conventionalization” olarak değerlendirir. Eldem’in tip anlayışı bu metinde Anderson’ın uzlaşım kavramına dayanarak okunmaktadır. Tip kavramını sadece fiziksel ve formal bir gerçeklik, endüstrileşmenin bir sonucu ve seri üretime olanak sağlayan bir yöntem olarak ele almanın dışında, daha geniş bir bağlamda okumamıza olanak sağlayan bu kavram Eldem’in metinlerinde alt açılımlarıyla beraber takip edilmiştir. Söylem analizi olarak kabul edebileceğimiz çalışma Eldem’in 1929-1942 yılları arasında üretmiş olduğu metinlere dayanır. Çalışma, Eldem’in bahsedilen üretimlerinde sistem kurma ve kontrol mekanizmalarının farklı düzlemlerde ortaya çıktığı sonucuna varır. Bu kontrol mekanizmaları ve geleneği canlandırıp görsel birliği yeniden yaratma istenci typisierung kavramının da temelini oluşturmaktadır. Metin bu iki farklı tip anlayışının bu yöndeki benzerliklerini ortaya koyar.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Deutscher Werkbund, Sedad Hakkı Eldem, Tip, Tip ve bireysellik tartışması, Uzlaşım.
Kaynak
WoS Q Değeri
N/A
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Megaron. 2021; 16(3): 418-429
