Budyko Eğrisinin Uzun Vadeli Havza Planlama Çalışmalarında Su Bütçesi Hesabı için Kullanılması
Küçük Resim Yok
Tarih
2025
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Budyko eğrisi Hidrolojide su bütçesi hesabında kullanılan bir yöntemdir. Eğri, buharlaşma oranı ile kuruluk indeksi arasındaki doğrusal olmayan bir ilişkiden oluşur ve evapotranspirasyonun su ve enerji kaynaklı sınırlarını tanımlar. Kuruluk indeksinin uzun dönemde buharlaşma oranında bir değişimi tetiklemesi havzanın Budyko eğrisine uyumunda değişim beklenir. Bu çalışmada, aylık yağış-akış ilişkisi kullanılmak suretiyle Budyko eğrisine dayanan bir su bütçesi yaklaşımı önerilmiştir. Gerçek evapotranspirasyon, uzun dönemde havza su depolamasında bir değişim olmayacağı kabulü altında akım ve yağış arasındaki fark olarak alınmış, potansiyel evapotranspirasyon ise Thornthwaite yöntemi ile hesaplanmıştır. Uygulama için Küçük Menderes nehir havzası seçilmiş; havzanın memba ve mansabında bulunan iki meteoroloji ve iki akım gözlem istasyonunun aylık toplam yağış, aylık ortalama sıcaklık ve aylık ortalama debi verileri kullanılmıştır. Türkiye’den bir akarsu havzasının Budyko çerçevesine uyumu ilk kez bu çalışma kapsamında incelenmiş; sonuçlar, Küçük Menderes havzasının genel olarak Budyko eğrisine uyduğunu göstermiştir. Küçük Menderes nehir havzası örneğinden hareketle Budyko eğrisinin su kaynaklarının planlanması ve yönetiminde su bütçesi hesabı için kullanılabilir pratik bir yöntem olduğunu göstermektedir.
The Budyko curve is a method used in water budget calculation in hydrology. The curve consists of a nonlinear relationship between the evaporation rate and the aridity index and it defines the water and energy-based limits of evapotranspiration. A change in the evaporation rate of the aridity index is expected to trigger a change in the compliance of the basin to the Budyko curve in the long term. In this study, a water budget approach based on the Budyko curve is proposed by conisdering the monthly rainfall-runoff relation. Actual evapotranspiration is taken as the difference between streamflow and precipitation under the assumption that there will be no change in the basin water storage in the long term, and potential evapotranspiration is calculated by the Thornthwaite method. The Küçük Menderes river basin was selected for the application. The monthly total precipitation, monthly average temperature and monthly average streamflow data of two meteorology and two streamflow gauging stations located in the upstream and downstream of the basin were used. The compliance of a river basin from Türkiye to the Budyko framework was examined for the first time within the scope of this study. The results show that the Küçük Menderes basin generally complies with the Budyko curve. Based on the Küçük Menderes river basin case study, it has been understood that the Budyko curve is a practical method in calculating water budget for water resources planning and management.
The Budyko curve is a method used in water budget calculation in hydrology. The curve consists of a nonlinear relationship between the evaporation rate and the aridity index and it defines the water and energy-based limits of evapotranspiration. A change in the evaporation rate of the aridity index is expected to trigger a change in the compliance of the basin to the Budyko curve in the long term. In this study, a water budget approach based on the Budyko curve is proposed by conisdering the monthly rainfall-runoff relation. Actual evapotranspiration is taken as the difference between streamflow and precipitation under the assumption that there will be no change in the basin water storage in the long term, and potential evapotranspiration is calculated by the Thornthwaite method. The Küçük Menderes river basin was selected for the application. The monthly total precipitation, monthly average temperature and monthly average streamflow data of two meteorology and two streamflow gauging stations located in the upstream and downstream of the basin were used. The compliance of a river basin from Türkiye to the Budyko framework was examined for the first time within the scope of this study. The results show that the Küçük Menderes basin generally complies with the Budyko curve. Based on the Küçük Menderes river basin case study, it has been understood that the Budyko curve is a practical method in calculating water budget for water resources planning and management.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Budyko eğrisi, gerçek evapotranspirasyon, Küçük Menderes havzası, potansiyel evapotranspirasyon, su bütçesi, Thornthwaite yöntemi, Actual evapotranspiration, Budyko curve, Küçük Menderes basin, potential evapotranspiration, water budget, Thornthwaite method
Kaynak
Turkish Journal of Civil Engineering
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
36
Sayı
4
